Onderzoek van Tania Singer en Olga Klimecki toont dat ons brein automatisch onze pijngebieden activeert als we bij iemand zijn die lijdt.

We voelen dus zelf verdriet, woede of angst - de emotie van de ander wordt ook door ons beleefd, alsof ze van onszelf was.

Prachtig.

En heel empathisch.

Maar niet altijd handig.

Het gevoel van de ander spiegelen zorgt er namelijk niet per se voor dat je op de juiste manier hulp kan bieden. Misschien verlies je mee het perspectief, of word je overspoeld door machteloosheid, of verzwaar je juist de pijn van de ander.

Bovendien loop je met die automatische empathische reactie risico op een heel specifiek soort hulpverleners-burn-out, veroorzaakt door empathische stress. Die toont zich als afstandelijkheid, waarbij je degene die lijdt wil vermijden, of soms zelfs als cynisme, sarcasme, woede of teleurstelling.

Je wil namelijk zelf níet de hele dag de pijn van je cliënten voelen. Omdat het je uitput. Afstompt. En het je dus géén betere helper maakt.

Hetzelfde onderzoek toont gelukkig ook dat er een alternatief is: wat Mathieu Ricard en andere Boedhistische monniken compassie noemen. Mensen die mediteren op compassie, zijn na dertig dagen in staat om vanzelf een andere regio in hun brein te activeren in aanwezigheid van pijn en lijden.

Een regio die door Singer en Klimecki het compassie-netwerk wordt genoemd, en die samenhangt met gevoelens van liefde, warmte, zorg en licht. Hulpverleners die in staat zijn compassievol bij anderen te zijn, die dus niet voelen hoe de ander lijdt, maar gevoelens als vertrouwen, moed en zachtheid ervaren - die kunnen duurzamer en krachtiger helpen.

Je kan het dus leren. Door dagelijks, minstens dertig dagen lang, te mediteren op compassie.

Fijn, Maaike, maar hoe doe je dat dan?

Je mediteert op deze kerngedachte (en die kan je ook bij jezelf herhalen als je bij een ander bent, en een empathische pijn voelt):

Iedereen maakt zijn of haar eigen levensreis. Ik ben niet de oorzaak van het leed van deze persoon. En het ligt ook niet of niet helemaal in mijn macht om het te laten verdwijnen, ook al zou ik dat graag willen. Zulke momenten zijn moeilijk te dragen. Toch zal ik proberen te helpen als ik kan.

Dit is de volledige meditatie:

Compassie-meditatie

Zorg eerst dat je tot rust komt. Ga comfortabel zitten, volg een tijd je ademhaling of ga je lichaamsdelen één voor één langs - breng je aandacht naar het huidige moment. Stel je nu iemand voor waar je veel liefde voor voelt. Voel hoe je hart verwarmt. Misschien voel je openheid, tederheid en zachtheid. Blijf rustig ademhalen en richt je aandacht op die gevoelens terwijl je die geliefde persoon voor je geestesoog ziet. Bij het uitademen stel je je voor dat je een gouden licht uitzendt dat de warme gevoelens vanuit je hart meedraagt. Stel je voor hoe dat gouden licht uitreikt naar die ander, en dat het hem of haar vrede en geluk brengt. Herhaal deze zinnen in stilte bij jezelf: “Dat je veilig mag zijn. Dat je gelukkig mag zijn. Dat je vrij van lijden mag zijn. Dat je plezier en rust mag voelen.”

Breng nu dit gevoel van liefdevolle aandacht over naar iemand die je niet heel goed kent. Misschien naar iemand die je maar af en toe vluchtig ontmoet. Stel je dezelfde gouden gloed voor die naar hem of haar uitreikt, en herhaal opnieuw de zinnen “Dat je veilig mag zijn. Dat je gelukkig mag zijn. Dat je vrij van lijden mag zijn. Dat je plezier en rust mag voelen.” Misschien is er nu ook iemand waar je het moeilijk mee hebt, waar je dat gouden licht en je vier wensen op wil richten.

Eindig de meditatie door dezelfde liefdevolle compassie naar jezelf te brengen. Voel hoe het gouden licht vol liefdevolle warmte jou helemaal vult. Herhaal bij jezelf: “Dat ik veilig mag zijn. Dat ik gelukkig mag zijn. Dat ik vrij van lijden mag zijn. Dat ik plezier en rust mag voelen.”

En hier vind je een goede meditatie voor meer compassie in de meditatie-app Insights Timer.