Wacht. Mag ik even iets tekenen?
Het komt uit dat boek dat ik net gelezen heb.

Zo reageer ik ongeveer de helft van de keren op iemand die mij vertrouwen neemt. Na het beluisteren van een persoonlijk verhaal, een ingewikkelde situatie of een belangrijk dilemma: met het tekenen en uitleggen van een schemaatje.

Over beroepsmisvorming gesproken.

Sommige kaders gebruik ik maar een paar keer, maar vandaag wil ik er eentje delen waar ik al maanden mee rondloop. Een manier van kijken die ik al honderd keer, bij ieder die mij lief is, in elk gepast en ongepast moment heb uitgelegd.

Het verhaal begint bij dokter Jill Bolte Taylor, een neuro-anatome aan Harvard. Een neuro-anatome, dat is een onderzoeker die de hersenen van doden opensnijdt om naar de vorm en opbouw ervan te kijken (nee, ik wist ook niet dat dat bestond). Een tiental jaar geleden kreeg Jill een herseninfarct. Door een bloeding viel haar hele linkerhersenhelft uit. Waardoor ze een tijdlang enkel reageerde vanuit de rechter-hersenhelft, en dus aan den lijve ondervindt wat rechts ‘zit’ en wat links.

Die ervaring is voor haar de uitnodiging om dieper te gaan onderzoeken hoe dat zit met linkse en rechtse hersen-activatie, en wat we met die kennis kunnen doen.

Eerst even technisch, voor de helderheid. Blijkbaar heb je zowel aan de linker- als aan de rechterkant een amygdala, zo’n amandelvormige kern van hersencellen (dat wist ik dus al niet: dat er TWEE amygdala’s waren! Boink!). Die amygdalae zorgen ervoor dat je kan voelen, je kan dus zowel links voelen als rechts voelen. Daarnaast heb je blijkbaar ook twee zeepaardjes-vormige celgroepen, de hippocampus, eentje links en eentje rechts. Die hippocampi zorgen ervoor dat je kan denken: we kunnen dus zowel links denken als rechts denken.

Vier verschillende manieren om ons brein te activeren: links denken, links voelen, rechts voelen en rechts denken. Alsof we vier karakters hebben ín onszelf.

Links denken (karakter 1) is plannen, analyseren, to-do’s bedenken, lijstjes maken, een strategie bedenken of een idee concreet maken. Als de linker hippocampus geactiveerd is ben je slim en werk je hard. Die linkerhersenhelft kan goed differentiëren, en daardoor goed zien hoe je het doet in vergelijking met anderen, en hoe je huidige situatie eruit ziet ten opzichte van de gewenste situatie. Als je links denkt ben je gericht op ‘winnen’, of toch op keihard je best doen om gewaardeerd te worden. Op targets, doelen, resultaten en prestaties. Maar ook op administratie, beleid, voorzichtigheid en discipline.

Links voelen (karakter 2) ontstaat in onze linker amygdala, en is gebaseerd op je ervaringen in het verleden en op wat je in de toekomst wil vermijden. Als dat deel van je brein geactiveerd is ervaar je bijvoorbeeld angst, schuld, schaamte, teleurstelling, verdriet of woede. Al die menselijke emoties die voortkomen uit je vroegere ervaringen en getriggerd worden door iets in de huidige situatie. Links voelen vinden we vaak niet zo handig. Tegelijk is dit een belangrijk hersendeel omdat het je beschermt, en je laat zien dat je veiligheid, liefde en waardering nodig hebt. Het is je overleefstuk, dat goed alarm kan slaan, soms zelfs iets te goed.

Rechts voelen (karakter 3) is ook emotie, maar van een heel andere orde. Je rechterhersenhelft is immers alleen maar in het hier en nu, er is geen verleden of toekomst meer als je enkel rechts activeert. Rechts voelen is dan ook beweeglijk, speels, licht. Als een peuter: je kan ook rechts vreugde, pijn of woede ervaren, maar die gaat snel voorbij en je analyseert ze niet. Die rechter amygdala is ook actief als je in flow bent, als je helemaal opgaat in je activiteit. Als je kunst maakt, als je creatief bent. Als je wandelt of vol nieuwsgierigheid en verwondering in de wereld staat. Rechts voelen is spelen en creëren zonder prestatiedruk, zonder focus op het resultaat. Zoiets als een zandkasteel bouwen en weten dat straks de vloed het wegspoelt.

Rechts denken (karakter 4) tenslotte is het denken van het huidige moment én van het grote geheel. De rechterhersenhelft heeft zoals gezegd geen sterk beeld van verleden of toekomst, en kan bovendien niet differentiëren en verschillen zien zoals de linkerkant. Rechts denken is dus denken vanuit samen, vanuit verbondenheid, vanuit het collectief. Denk aan uitspraken als ‘alles komt altijd goed’ of ‘ook dit gaat weer voorbij’. Of momenten waarop je de zee ziet of ademloos naar een hoge bergtop kijkt. Als je je één en verbonden voelt met alles en iedereen, en de geruststelling daarvan kan voelen. Rechts denken is vaak wat door spiritualiteit of religie vorm krijgt. Maar je ziet het ook bij astronauten die vanuit de ruimte de aarde zien en terugkeren met een heel ander beeld van de wereld. Die activatie van de rechter hippocampus is een zachter, milder, filosofischer kijk op de dingen.

Oké, Maaike, bedankt voor je toffe juffige uitleg, maar wat kan ik daar nu mee?

Luister.

Volgens Jill Bolte Taylor zit in de kennis van deze hersendelen de ultieme vrijheid.

Als je weet dat je vier mogelijke karakters ‘in’ jezelf hebt, die gestuurd worden door die vier manieren om je brein te activeren, dan kan je daar invloed op nemen.

Je kan leren wanneer welk deel gestimuleerd wordt, en hoe dat er bij jou uitziet. Je kan er bewust voor kiezen om een bepaald gebied vaker te activeren, en het daardoor (lang leve de neuroplasticiteit) krachtiger en actiever maken.

Zoals ik vroeger elke dag wakker werd in mijn karakter 1, dat linkse denken, met een hoofd dat zei: dit moet je nog doen, je mag dat niet vergeten, is zo al geregeld en zou zus wel kloppen? Maar sinds ik die vier karakters in mijn brein ken, heb ik die 1 snel te pakken en kan ik ervoor kiezen om het grootste deel van de tijd in mijn 3 te leven: vanuit het rechtse voelen. Dan ga ik de dag speels in, licht, creatief. Met verwondering en fantasie. Vol vertrouwen.

Of denk aan een situatie die ervoor zorgt dat je karakter 2 aanschiet, dat linkse voelen, en je je bang voelt. Dan kan je antwoorden vanuit je karakter 1, dat linkse denken, iets wat we misschien vanzelf vaak doen, door een strategie voor meer veiligheid te bedenken (een medisch onderzoek, het opzoeken van informatie of een verzekering nemen bijvoorbeeld). Maar je kan er ook voor kiezen om karakter 4 te activeren: je rechtse denken. Die 4 geeft geruststelling: je bent een deel van de wereld, je bent niet en nooit alleen. Het wordt altijd ook weer lente. Soms gaan dingen mis en soms gaan dingen goed. Er is alleen vandaag. Je bent nu, op dit moment, altijd sterk genoeg voor dit ene moment. Of zoiets.

Het grootste cadeau is dat dit je vrij maakt om te worden wie je wil zijn.

Want misschien heb jij jaren vooral vanuit je 2 geleefd, als product van je vroegere ervaringen, of vanuit je 1, als competente organisator van je leven. Dan weet je nu dat je die persoon niet werkelijk bént. Je hebt alleen maar vaak en lang dat deel van je hersenen geactiveerd, waardoor het sterk en automatisch werd. En dan heb je dus bij deze onmiddellijk en onvoorwaardelijk de toestemming om bewust, met opzet, meer een speelse creatieve 3 te worden, of meer een zenboedhistische gelijkmoedige 4. Gewoon door je dagen te vullen met mensen, activiteiten en keuzes die die delen van je brein wakker maken. Door te observeren wanneer je verschillende karakters op het toneel komen en daar meer regie over te nemen.

Cool hé! Wordt vervolgd in de online opleiding Floreerkunde: hier kan je meer lezen!